Als hippische professional maak je deel uit van het team rondom paard en ruiter, met een gezamenlijk doel: optimale prestaties en verbeterd paardenwelzijn. Optimaal samenwerken is hierbij essentieel. Daarom zetten we ons bij Equine Saddlefitting Specialists graag in voor een betere samenwerking tussen hippische specialisten. Of je nu dierenarts, fysiotherapeut, instructeur, hoefsmid of een andere specialist bent: we helpen je graag naar meer gedegen kennis als het gaat om zadels. Zo kun jij jouw klant beter helpen bij het vroegtijdig signaleren van eventuele problemen, wordt jouw bijdrage als nóg waardevoller ervaren en dragen we samen bij aan beter paardenwelzijn.
Onze ESS gediplomeerde zadelpassers zijn opgeleid met een brede kijk op welzijn als uitgangspunt. Bovendien zijn ze zich zeer bewust van de grenzen van hun eigen kennis en kunde. Een multidisciplinaire samenwerking waar mogelijk en/of noodzakelijk zien zij dan ook als vanzelfsprekend. Als het gaat om paardenwelzijn is de Equine Saddlefitting Specialist dus een goede sparringpartner voor bijvoorbeeld dierenartsen en fysiotherapeuten, maar ook voor instructeurs en hoefsmeden.
Maud Baselier – Horse & More – Hippisch ondernemer en MSFC Zadelpasser
Frans van Toor – Sporthorse Medical Diagnostic Center – Dierenarts en ISELP gecertificeerd paardenorthopedist
Annelieke ten Pas – Zadelmakerij ten Pas – Advanced Equine Saddlefitting Specialist en Docent Zadelpassen
Zeven punten waarop jij je eigen zadel kan controleren
Paardeneigenaren | Zadel
Wil jij zelf je zadel controleren? Check deze rode vlaggen. Als ruiter of paardeneigenaar wil je natuurlijk graag je management en dus ook de pasvorm van je zadel zo goed mogelijk op orde hebben. Maar, hoe weet je nu of je zadel goed ligt? In dit artikel geven we je handvaten om zelf de pasvorm van je zadel te controleren. Dit is op geen enkele wijze een vervanging van een zadelpasconsult bij een gediplomeerde zadelpasser, maar het geeft je wel enig basisinzicht. Op die manier kun je zelf tussentijds blijven controleren of alles nog oké is, of dat je toch moet gaan schakelen met je zadelpasser om verder te optimaliseren. Ruimte op de wervelkolom; Er moet minimaal 3 vingers ruimte zitten tussen de schoft en het zadel, zonder dat het zadel is aan gesingeld. Zowel boven op de schoft wil je ongeveer 3 vingers hebben, maar ook naast de schoft en wervelkolom wil je tenminste 1 vingerbreedte ruimte hebben. Het liefst zelfs nog wat meer. Heb je minder ruimte? Mogelijk past het zadel dan niet (meer). Als je aan singelt en op het zadel gaat zitten, komt er meer druk op het zadel waardoor je zadel verder om de rug van het paard heen zakt. Doordat het zadel naar beneden zakt, krijg je minder ruimte tussen het zadel en de schoft. Dit zorgt weer voor piekbelasting op en rondom de schoft. Balans; Ligt jouw zadel nog in balans en kun jij mooi in balans blijven zitten tijdens het rijden? Of heb je moeite om in balans te blijven? Als het zadel voorover of achterover ligt, doe jij als ruiter er automatisch alles aan om recht te blijven zitten. De disbalans in het zadel zorgt voor ongelijke drukverdeling op de rug van het paard, en jij krijgt door het corrigeren last van je rug! Schuiven; Zakt je zadel telkens naar links of rechts? Of schuift het zadel misschien naar voren of achteren? Ook dan ligt het zadel niet in balans. Het zadel hoort op zijn plek te blijven liggen vanaf het moment dat je opzadelt tot het moment dat je afzadelt. Onthoud wel dat geen enkel paard of ruiter 100% symmetrisch is en er dus wel wat verschuivingen kunnen plaatsvinden. Het kan dus zijn dat jouw zadel wat meer naar links of rechts neigt. Overleg dit soort dingen altijd met je zadelpasser, maar vergeet niet dat de oorzaak van dit soort problemen vaak niet primair in het zadel ligt. Zolang de oorzaak van de scheefheid niet wordt aangepakt zal het zadel hier altijd op reageren. Zie ook: Scheef zakkende zadels. De nachtmerrie voor paard, ruiter én zadelpasser | Equine Saddlefitting Specialists Lengte; Je zadel mag niet voorbij de laatste rib van je paard komen, ook wel T18 genoemd. De reden hiervan is dat tot dit punt je zadel nog gedragen wordt door de ribben. Ga je voorbij dit punt, dan rust het zadel op de weke delen, met alle gevolgen en ongemakken van dien. Bovendien gaat dit vaak ook ten koste van de lengtebuiging. Moment van laatste controle; Wanneer is jouw zadel voor het laatst gecontroleerd? En wat is er tussentijds nog gebeurd? Bij Equine Saddlefitting Specialists raden we aan om minimaal elk half jaar je zadel te laten controleren. Bij jonge paarden, oudere paarden of paarden uit een revalidatie traject raden we soms zelfs controles aan per kwartaal. Paarden veranderen constant, en een goed passend zadel is een 'work in progress'. Om de juiste pasvorm te kunnen blijven garanderen is regelmatig controleren van groot belang. Heeft je laatste controle een half jaar geleden of langer plaats gevonden? Dan wordt het sowieso tijd voor een check-up, zelfs als je nu geen problemen ervaart! Voorkomen is immers beter dan genezen! Wanneer is jouw zadel voorzien van een nieuwe vulling? We raden aan om elke 2 á 3 jaar de vulling van je (wol gevulde) zadel volledig te vervangen. Zie het als een soort olie-verversing voor je zadel. Het kussen moet namelijk de demping en drukverdeling bieden aan je paard. Door transpiratie en gebruik klinkt de vulling in en kan deze hard worden en gaan vervilten. Het verliest dan zijn dempende functie en er kunnen zelfs klonten ontstaan, welke direct zichtbaar zijn op bijvoorbeeld drukmetingen. Deze kunnen voor serieus ongemak zorgen. Dus, wanneer is jouw zadel voor het laatst gecontroleerd? Fysieke / gedrags- / rijtechnische problemen; Vertoont je paard onwenselijk gedrag? Loop je steeds tegen dezelfde rijtechnische problemen aan of ervaart je paard ongemak? Ook dit kan duiden op een zadelprobleem. Wil je meer lezen over de signalen die je paard je kan geven om te vertellen dat er iets mis is? Lees dit artikel: Past jouw zadel nog? Signalen waarmee je paard aangeeft dat er iets mis is | Equine Saddlefitting Specialists Hoe staat het met jouw zadel? Wil je graag meer weten of je zadel laten controleren door een ESS-gediplomeerde zadelpasser? Vind een zadelpasser in jouw omgeving via: Zadelpasser Zoeken | Equine Saddlefitting Specialists Auteur: Danique Verbrugge en Anne van Boxtel
Past jouw zadel nog? Signalen waarmee je paard aangeeft dat er iets mis is
Paard | Paardeneigenaren | Professionals | Zadel
Als een paard fysieke, gedrags- of rijtechnische problemen vertoont, wordt er vaak gezegd; “Oh, maar dit doet hij altijd!” Echter is dit vaak geen normaal gedrag voor een paard, en liggen deze ten grondslag aan een fysiek probleem. Niet zelden zijn deze terug te leiden naar het zadel. Er zijn verschillende signalen die jouw paard kan geven om te laten merken dat het zadel niet (meer) goed past. Herken jij ze? Deze signalen onderscheiden zich grofweg in drie verschillende categorieën; - Gedragsproblemen - Fysieke problemen - Rijtechnische problemen Vroegtijdig signaleren voorkomt blessures Je paard hoeft niet alle signalen af te geven, zelfs één signaal kan al een reden zijn voor verder onderzoek. Zie je meerdere problemen? Dan is het slim om in ieder geval ook je zadel te laten controleren. Ook al is het zadel niet altijd de oorzaak en kan het duiden op een ander onderliggend probleem, het is wel goed om het zadel uit te sluiten zodat je verder kan onderzoeken waar het probleem dan wél vandaan komt. Hoe vroeger je erbij bent, hoe groter de kans op een spoedig herstel. Gedragsproblemen: Gedragsproblemen en rijtechnische problemen zijn vaak het lastigst te herkennen. Soms is gedrag aangeleerd waardoor het moeilijker te herleiden is wat nu de kern van de oorzaak is. Toch zijn er signalen die erop kunnen wijzen dat jouw zadel mogelijk niet (meer) goed past: Singel-/ Zadelnijd; Reageert je paard sinds kort, of wellicht al langere tijd narrig bij het aansingelen of opzadelen? Hoewel we dit gedrag helaas vaak zien, en veel mensen dit ‘gewoon’ vinden, is dit een belangrijk signaal dat er mogelijk iets mis is. Dit kan een zadel gerelateerd probleem zijn, maar bijvoorbeeld ook een probleem aan de ribben of maag. Wegstappen; Ondanks het meerdere malen corrigeren van je paard, blijft je paard maar wegstappen bij het opstijgen en wil hij niet stilstaan tijdens het opstappen. Verzet; Toont je paard verzet? Hieronder verstaan we ook; steigeren, bokken en vluchten onder het zadel. Natuurlijk kan er een heel scala aan oorzaken voor dit gedrag zijn, maar neem ook zeker het zadel mee in je overweging. Fysieke problemen: Fysieke problemen zijn het snelst te herkennen. Deze problemen zie je snel en vaak kun je ook zien of dit te herleiden is aan het zadel: Drukplekken; Zie je drukplekken, schuurplekken of witte haren in het zadelgebied? Witte haren doen er ongeveer 3 maanden over om aan de oppervlakte te komen. Dus dit is eigenlijk nooit een recent issue, maar geeft wel aan dat er op enig moment een ernstig verhoogde druk was. Warmte; Zijn de spieren in het zadelgebied warm en/of gezwollen? Lokale warmte of zwelling geeft aan dat er een afweerreactie gaande is in het lichaam, en is eigenlijk altijd reden voor verder onderzoek. Spierafname; Vaak is de spierafname met name te zien achter de schouderbladen, maar soms ook ter hoogte van het achterste gedeelte van je kussens. Deze afname gaat vaak geleidelijk en valt meestal niet direct op omdat je je paard dagelijks ziet. Het is daarom goed om met regelmaat standfoto’s van je paard te maken, of beter nog; je paard zelf opmeten. Gevoeligheid; De spieren van het paard zijn gevoelig in het zadelgebied; op en langs de wervelkolom waar de kussens van jouw zadel op rusten. Je kan dit bijvoorbeeld merken tijdens het borstelen; bij het (dieper) borstelen van de rug reageert je paard gevoelig, wordt wat narrig, of probeert weg te komen van de druk door zijn rug weg te drukken. Rijtechnische problemen: Deze problemen zijn net als de gedragsproblemen lastig te herkennen. Soms is een paard niet krachtig of lenig genoeg om het gevraagde uit te voeren. Toch zijn er bepaalde signalen die je kunt herkennen: Prestaties; Voorheen gingen de oefeningen zonder enige problemen, en nu zijn sommige oefeningen of bewegingen wat moeilijker uit te voeren. Onregelmatig; Het paard is alleen onder het zadel onregelmatig en niet aan de longeerlijn of als het paard los buiten loopt. Verzet; Net als bij de gedragsproblemen, is dit óók een rijtechnisch probleem. Verzet kan zich op meerdere manieren uiten. Denk bijvoorbeeld aan; tandenknarsen, niet over de rug willen komen, achter de teugel willen kruipen, bokken, staken, niet vooruit willen/”met de rem erop” lopen, overkruisen in galop, niet willen aanspringen in galop, vluchtgedrag, staartzwiepen. Ontspanning; Het paard heeft moeite met ontspannen en met de juiste aanleuning aan te nemen. Scheef; Het paard heeft moeite met het recht richten. Alle bovenstaande signalen kúnnen voortkomen uit een slecht passend zadel. Dit kan komen door bijvoorbeeld ongelijke drukverdeling, onjuiste boomvorm, boombreedte, een getordeerd of scheef zadel, een gebroken boom en meer. Graag willen we nogmaals benadrukken dat deze signalen niet per definitie ten grondslag liggen aan een slecht passend zadel en door meerdere problemen veroorzaakt kunnen worden. Het is wel belangrijk om je zadel in je overweging mee te nemen. We zien zelden paarden die bovenstaand gedrag vertonen waarbij geen enkele fysieke oorzaak wordt gevonden en dit enkel gedrag blijkt. Ruiterproblemen Niet alleen je paard kan signalen vertonen die kunnen wijzen op een slecht passend zadel. Ook jij als ruiter kan problemen krijgen zoals rugproblemen. Doordat bijvoorbeeld de balans van het zadel niet optimaal is, ben jij als ruiter ook uit balans en zul je moeten compenseren in je lichaam om recht te blijven zitten. Vaak zul je dan als ruiter ook klachten gaan ervaren in bijvoorbeeld je onderrug, maar ook je schouders of nek kunnen meedoen in deze compensatiestrategie. Rode vlaggen in je zadel Naast de bovenstaande signalen kun jij als ruiter signalen herkennen in je zadel die erop wijzen dat je zadel niet (meer) goed past. Welke dat zijn kun je lezen in dit artikel: 7 punten waarop jij je eigen zadel kan controleren | Equine Saddlefitting Specialists Herken jij één signaal? Hou het dan goed in de gaten, ga voor jezelf even na wanneer je zadel voor het laatst is gecontroleerd. Is dit langer dan 3 maanden geleden? Neem dan sowieso even laagdrempelig contact op met je zadelpasser. Herken je meerdere signalen? Neem dan zeker je zadel mee in je overweging en laat de pasvorm goed controleren door een deskundige zadelpasser. Zodra de oorzaak zadel is uitgesloten – of juist bevestigd – kun je de juiste stappen nemen voor verbetering. Mogelijk zal een samenwerking met bijvoorbeeld een fysiotherapeut aangeraden zijn om je paard zo snel mogelijk weer zo optimaal mogelijk te laten presteren. Alle ESS’ers zijn opgeleid om door te kunnen verwijzen waar noodzakelijk en bezitten over een ruim netwerk aan collega-specialisten zodat jij en je paard de beste ondersteuning krijgen bij problemen. Auteur: Danique Verbrugge en Anne van Boxtel
Scheef zakkende zadels. De nachtmerrie voor paard, ruiter én zadelpasser
Paard | Zadel
“Mijn zadel gaat nu alwéér scheef! Dat moet toch niet kunnen!?” Je hoort de irritatie in haar stem. Iets minder dan een jaar geleden kocht ze namelijk een nieuw zadel, en dat zadel gaat nu – voor de tweede keer – scheef. “Dat moet toch niet kunnen met een nieuw zadel, voor dat geld?” voegt ze er aan toe. Ik snap het wel hoor, die frustratie. Ik voel ‘m namelijk ook. Wellicht herken je dit, omdat je zelf zoiets mee maakte of omdat je een stalgenootje kent met hetzelfde issue. Schuivende zadels zijn een veelvoorkomend, hardnekkig probleem. Haar paard kwam uit een revalidatietraject. Hij was herstellende van een peesblessure linksachter én bleek ook artrose te hebben in het SI gewricht links. Niets wat hem permanent ongeschikt maakte als rijpaard, maar wel iets om rekening mee te houden. Het huidige zadel was om meerdere redenen absoluut niet meer geschikt en dus werd besloten om naar een ander zadel te kijken. Bij de intake kwamen een aantal dingen naar voren. Tijdens het monsteren bleek de rechterbekkenhelft in beweging aanzienlijk meer te dalen dan links. De linkerschouder was forser ontwikkeld en ook de bespiering over de gehele ruglijn was assymetrisch: rechts was in het geheel armer bespierd dan links. Daarnaast was de rechtervoorvoet een fractie steiler dan links. De eigenaresse vertelde tevens dat ze ooit haar linker enkel gebroken had en met enige regelmaat nog wat last ondervind. Nu zou ik op dit punt héél graag willen zeggen dat dit een uitzonderlijk geval is als je het zo opsomt, maar dit komt helaas veel vaker voor dan ons lief is. De bevindingen werden met de eigenaresse besproken. Er is sprake van een grote assymmetrie in het lichaam van haar paard, deels ten gevolge van de blessure, deels waarschijnlijk al eerder aanwezig en wellicht een stukje training/management etc. Geen één paard is tenslotte honderd procent symmetrisch. Tevens hebben we het over haar oude blessure, welke ervoor zorgt dat ook zij zelf niet honderd procent recht inwerkt. Haar zadelpasser geeft direct aan dat, hoewel een zadel bij aflevering altijd recht is, regelmatig controleren extra belangrijk is omdat het zadel zich zal aanpassen aan de scheefheid van het paard én ruiter. Ze knikt instemmend. Na aflevering van het zadel wordt dit nógmaals benadrukt en wordt afgesproken dat er - gezien het revalidatietraject én de scheefheid van paard en ruiter- met grotere regelmaat controles gaan plaatsvinden. Zo ééns per drie à vier maanden, waarbij de zadelpasser niet kan garanderen dat het zadel tegen het eind van deze periode opnieuw toch wat scheef zal gaan. Een zadel zal immers áltijd de weg van de minste weerstand zoeken én ook zwaartekracht doet nu eenmaal haar werk. Ze zijn inmiddels vier maanden verder sinds de laatste controle en zoals voorspeld gaat het zadel opnieuw scheef. Gelukkig zien we in het paard wél veel vooruitgang: de bespiering wordt langzaamaan meer symmetrisch, de verschillen in beweging in de bekkenhelften verkleinen én we zien de bespiering in het algemeen toenemen. Goed nieuws dus! Helaas heeft de eigenaresse daar op dit moment niet echt een boodschap aan. Ze is gefrustreerd. Boos over het feit dat ze “zoveel geld” heeft uitgegeven en het probleem nog steeds niet is opgelost. Gelukkig is in dit geval haar instructrice erbij die met wat meer afstand (lees: minder emotie) naar de situatie kijkt. Ze bekijkt de oude en nieuwe metingen, ze hoort het verhaal aan van de zadelpasser en begrijpt het gelukkig volledig. Het paard is herstellende van een fikse blessure, de bespiering gaat de juiste kant op, maar ze zijn er nog niet. Wat logisch is! Zulk herstel heeft tijd nodig, en wellicht zal er altijd wat restschade achterblijven waardoor volledige symmetrie niet meer haalbaar is, maar dat is wat de tijd zal moeten leren. De instructrice legt het nogmaals uit en gelukkig bedaart de eigenaresse. Ik snap het wel; je wilt het beste voor je paard en zo’n revalidatietraject duurt nu eenmaal lang. Geloof me ... als zadelpasser zou je willen dat je kon toveren en kon zorgen dat zulke problemen niet bestonden, maar dat is nu eenmaal niet het geval. En, er vanuit gaande dat je zadel in de basis recht is, wordt de vulling niet uit zichzelf scheef. Dit ontstaat alleen door een ongelijke belasting van boven- of onderaf. Het is goed om kritisch te blijven op de professionals om je paard, maar vergeet alsjeblieft niet om ook kritisch naar jezelf en je paard te blijven kijken. Luister goed, observeer en onthoud dat ‘ideale’ situaties niet altijd haalbaar zijn. Goed paardrijden is een continu ‘work in progress’ en dus zijn er continu veranderingen, óók in je zadel … Ook weten we uit recente onderzoeken, dat schuivende zadels in veel gevallen worden veroorzaakt door een (subtiele) onregelmatigheid van één van de achterbenen van het paard. Dit hoeven niet direct grote kreupelheden zijn, maar slechts subtiele kreupelheden. De paarden in dit onderzoek zijn vervolgens aan het aangedane been uit verdoofd en in zevenennegentig procent van de gevallen was het schuiven van het zadel vervolgens verleden tijd. De onderzoekers roepen op om schuivende zadels te zien als een voorbode van een beginnende kreupelheid en te zien als kans om vroegtijdig in te grijpen vóór het een groter issue wordt. Meer lezen over dit onderzoek? An investigation of the relationship between hindlimb lameness and saddle slip - Greve - 2013 - Equine Veterinary Journal - Wiley Online Library Animal Health Trust Study: Saddle Slip May Be Early Indicator of Lameness in Sport Horses (equusmagazine.com)
